BIOGRAFIA
Gaspare Mele - per i compaesani “tziu Gasparru” - č nato ad Orotelli, dove ancora risiede.
E’ padre di otto figli e nonno di sedici nipoti .
Ha lavorato fin da piccolo , in campagna.
Ha vissuto l’esperienza della guerra e, se pur per un breve periodo, č dovuto emigrare per cercare lavoro.
Infine č stato capocantiere presso una ditta che si occupava di strade ed acquedotti.
La poesia č una passione che lo accompagna da sempre e che gli ha permesso di raccontare in versi i temi fondamentali della vita : l’amore, l’amicizia, la solidarietŕ, il senso del divino, la condivisione, la fratellanza, il rispetto per la natura …
Nel 1984 , in occasione dell’inaugurazione della biblioteca comunale dedicata al poeta-scrittore “Nunzio Cossu”, ha collaborato , mettendo a disposizione libri, scritti vari e perfino lettere personali – che testimoniano la vasta corrispondenza avvenuta tra loro - contribuendo alla riscoperta del poeta-scrittore .
Ancora oggi a lui si rivolgono laureandi e studenti per avere informazioni utili sul passato storico-culturale del paese e di vari scrittori-poeti, come Salvatore Cambosu ( autore di “Miele amaro”).
Fra i vari riconoscimenti ricevuti č importante ricordare un primo premio per la poesia “Sos missionarios”, ottenuto a Nuoro nel 1996, e il successo ottenuto , a Cagliari, con “Bimbň”: un racconto, in concorso per opere con tema a sfondo partigiano.
“Sa vida de Juanne Battista Selenu”, un romanzo in versi, č la sua ultima opera.
Poesie
Non sese tue
sola in s’isventura
Paraulas chi infundene su coro
S’arbore mannu
Franzischinu Satta
Romanzi
“Sa vida de Juanne Battista Selenu”
Conversazione con Gaspare Mele
Gaspare Mele e la poesia , a cura di Rosalba
Satta
Articoli su Gaspare Mele
Il Poeta Gaspare
Mele ( Sonos e Contos - Luglio 2010 - Rosalba Satta )
Non sese tue sola in s’isventura
( A Rosalba Satta)
Non sese tue sola in s’isventura
cuntritta dae s’affannu dolorosu
pro unu frade, unu babbu affettuosu,
priva de s’insoro nobile vigura.
Oie so jeo in cussa disaura
in si straziu tristu e luttuosu;
una sorre, unu fizu affettuosu
mucere mia la sichidu in sepoltura.
In pacu prus de tres meses sa morte
indolente est’intrada a domo mia
dandemi scunfortu e anneu !
Si cussu vi su destinu, sa sorte:
in mes’a tant’affannu e anneu
ponzo sa vida a disposizione de Deu.
Orotelli 08-09-07
(Pro s’anniversariu de sa morte de su babbu)
Sos tuos sentimentos sovrumanos
de paterna virtude geniale.
Sentimentu de istintu naturale
er de chie hat coro e sensos sanos.
De sa bida terrena sos arcanos
ruen supra su poveru mortale.
Deus de sa corte celestiale
l’hat premiau de Suos versos galanos.
S’ammiru d’unu babbu generosu
chi manifestas cun’anima ‘e coro
esempiu luminosu de affettu.
Viti umile , gentile e generosu
(cale fizu brillante de Nuoro)
de Sardigna cantore predilettu.
------------------------
Sfozande s’Ortobene apparida
mi est sa figura de Francischinu.
Comente in terra vi distint’e ladinu
gai godat in chelu eterna vida.
E tue sias sempere assistita
dae s’eternu zudice divinu.
Chi s’ammentu paternu in coro vissu
guida e cunfortu di diat Issu.
Paraulas chi infundene su coro
(A Rosalba ,pro s’anniversariu ’e Paolo)
Paraulas chi infundene su coro
s’ammentu sacrosantu de sa vida,
er dolorosa pius d’una verida
su pensar’a s’immagine insoro.
No irmentica sa vattale partida
un’ammentu caru pius de d’or!
Sa brama gioiosa de sa naschida
a sa mort’er disisper’e tracoro.
Sa fraterna immagine affettuosa
imprentada in su coro profundu
č sempere presente in s’ideale.
Sa morte supra e tottu es vittoriosa,
nemos est’eternu in su mundu
naschit ’e morit’tottu naturale.
Rassegnados devimus supportare
su dolore; ca crasa nois puru
sichimus cun s’anima affranta.
Oe, nos’abbarra s’ammentu de precare
pro s’anima, chi es’sullevu securu
chi godat’ in chelu pache santa.
(Orotelli 15 marzo 2007)
P.S. Cara Rosalba, appo idu e leggidu in s’Ortobene si scruttu tuo e s’immagine affettuosa de Paolo
Sa morte este unu innenneriu
de dolore e ingratitudine
este usu, este abitudine
naschire e morrere senza criteriu.
Este causa naturale e misteriu
senza speru ne beatitudine
Ss morte in sa solitudine
colpiti spensierada in su seriu.
Sa naschida er gioia e allegria
sa morte er dolore e tristura
pena de angustiasa e scunfurtu.
Sa vida es prena de tribulia
e in custa novella sventura
rezzi su meu umile confortu:
chi Franzischinu, Paolo e Lucianu
siana a fiancu de Deus soberanu.
(Roma , 02-05-08)
S’arbore mannu Franzischinu Satta
S’arbore mannu chi brotta froeddas
e fruttu maduru de bonu sapore,
de sa matessi sustanzia e umore
sas froeddas ocan puas noeddas :
cun limbazu poeticu vaeddas
de s’arbore mannu su sentore,
intinzada sa Sardigna de clamore
sas Sattianas boches zovaneddas :
tue illuminas e difundese
cun soave armonia , mente e coro
in sa vuntana d’elicona l’infundese.
De aere meritu tue mi onoro
de gloria , a gustu tuo abbundese
che i sos fizos predilettos de Nuoro.
(maggio 2008)
S’apettu vigorosu de Franzischinu
mi a postu in dilliriu sa mente
ca vi generosu, gentile, eloquente
dottadu de su talentu ladinu.
De sos amicos vi su beniaminu
de Nuoro s’ammiru eccellente,
vi cumpanzu de tottu sa gente
sinceru, amabile e genuinu.
Appo intesu chin s’oricra parada
su raccontu d’alta filosofia
de unu “ranu e rena” raccontada…
Pacu intendo, ma b’este abbarrada
sa oche suave, sa sua armonia
de unu mastru de s’arte onorada.
(maggio 2008)
In custa domo mia adornada
da rusticos e semplices oggettos,
č su nidu de sos mios affettos
chi cundivido cun sa rosa amada.
De un’amore santu illuminada,
cun s’istima e duos coros elettos,
cun sa gioa de genios perfettos
de purissima vida cunsacrada.
Bella visione, dae domo miro,
sa campagna, sos tristos aradores,
e sas gamas paschende a s’innidu:
aria de velizzidade respiro,
a s’ammentu de sos passados dolores
mi pare donzi nodu vioridu.
Una die andande a sa ventura
infattu a sas cussorzas fioridas,
tottu profumadas e colodidas
e sos littos prenos de dulzura.
Unu mare parian sas laores
arrios d’isperanza, e currinde
vi su entu serenu, tepid’e godinde
stima e felizidade sos amores.
E cun su solitu andare de su entu
in mesu sos buscos e campos,
intendo tremulare in sos rampos
un’alidu leceri in movimentu.
Mi virmo estasiadu a iscultare
su murmuru in sos albores fozidos,
sunu puzones vachende sos nidos
in limbazu insoro vaeddande.
Tintinnios, e boches de pastore,
s’accottu d’unu cane in su cuile
intendo, e un’isparu de vusile
de carchi abusivu cazzadore.
Su massaiu accudinde s’incunza
contipizzosu in sa terr’arada,
speranzosu in sa bon’annada
che li cazze deppidos e runza:
ido in sa runza e s’Ortobene
pesare turres altas in s’aera,
chi trasmittin cosas de cada manera
su chi succedit de malu e bene:
m’arreo in custu locu a cuntemplare
addes, rios, nuraghes’e calch’idda,
sos montes odorantes de armidda,
s’orizonte indoradu de su mare.
Sa natura est’in festa , cada frore
ridet’a a su sole , a sa luna
de connoschere cheria sa fortuna
s’opera manna de su creadore.
Tottu es bellu, ma a su tempus meu
ottantases’annos e piusu.
A mi narrere poeta est’unu abusu
ca offende su Olimpu intreu.
A tie conto custas cosas bellas
e a meda zente de su mundu ancora
chi aman de su presente sas novellas.
Qust'est usanza de sa zente mora:
sa vidanzada pomposa e mudada
tres bias brincat sa sua dimora,
poi da sa zente sua accunpannada,
a sonons de tamburos e tintinnos,
la presentan'a s'isposu carazzada.
Inie ballos, fantasias e innos
fachen pro s'isposu e pro s'isposa,
esclusas sas pitzinnas e pitzinnos.
Tando s'isposu chin manu virtuosa,
occhiet in sacrifitziu un'animale,
cumandu de sa lezze religiosa.
Chin su sambene tinghent su portale,
su pettus, su pč destru de sa feměna
e de sa domo su palu centrale.
Custu est zuramentu e divěna
cosa de s'issoro matrimoniu,
pache de unione genuina.
Ponent pro fuire su dimoniu
sos corros a ruche in sa janna
e pro fortilesa de matrimoniu.
Mentres che sa femina pius manna
isperzat sa domo intro e fora
chin fumos de istratzos e canna.
S'isposa che una nobile sennora,
settida in s'istoja pčs a ruche,
nŕt e pretendet dae s'isposu ancora.
"In ziru pro sa domo, a mie juche!"
e poi chi su ziru hat finidu,
nŕt:" a sos ocros mios , daeli luche!"
Tando s'isposu, cuntentu e bramidu,
li leat sa caratza e si l'abbratzat
e la presentat a tottu su partidu.
In su mentres s'isposa si nd'istratzat
dae trucu retzettas e collanas
e sas noas de s'isposu rimpiatzat.
Tottu sos invitados, tando dŕna
su donu issoro de s'issoro brama,
e los abbratzant e fortuna lis dŕna.
Pranghende, su babbu e sa mama
de s'isposa e de s'isposu s'avicinana
e unint de duas candelas sa fiama.
Atteras feminas betzas cochinana,
s'isposa in artu istat setzěda,
sos chi li colan dainanti s'inchinana.
Eccco! sa cerimonia est finida!
manican tottu contande sa sua
esperientzia e grandesa de sa vida.
Latte, erba areste, petha crua
est su pranzu de sa mezus die
cun bibitas acras che lua.
Poi ch'hana pranzadu rie rie,
s'isposu e s'isposa pedini
su permissu a tottu sos de inie.
Si custos su permissu li cunzedini,
si che andant a lettu tottu cantos,
mudos mudos s'intenzione si medini.
Cando torrant sos isposos, cuddos tantos
dimandant a s'isposu si est cuntentu.
Sichini fantasias, ballos e cantos.
E durat gai su divertimentu.
Durat dies e dies de sichědu
fachende a sos isposos cumplimentu.
Custu happ'isperimentadu, connotu e bidu!
Oh zoventude bella e benigna
jeo di supplico, jeo di imploro :
cache de pache vera sa Sardigna.
Vache dae Campidanu a Locudoro
dae Barbagia a Caddura, tutt’umpare,
un’anima , una mente, unu coro.
Tue pottas , zoventude, illuminare
sa Sardigna trista e inchietta,
cuntritta dae s’odiu seculare.
Vache: chi sa oche d’unu poeta
intrete in cada domo e cuile
settenziande che unu profeta.
Lassade, vrades mios, su vusile,
sa cosa anzena, e su vacher male,
s’odiu maccu e sa vendetta vile.
Si schidete s’impetu sociale
a vivere che frades tott’unidos
cun amore e affettu coriale.
A su postu de ladros e bandidos,
comente semus oe calculados,
crescana omines liberos e nodidos.
Jeo auguro tempos fortunados
de cosas, tricos e armentos
che i cuddos de Cibele ventomados.
E propizias sas abbas, sos bentos,
su sole, chi fecunda sa natura,
siana pro tottus, e vivana cuntentos.
Si sviluppu de sa letteratura,
su geniu de amare e operare
nascat’in coro a dogni creatura.
Ube bi e pena e dolore de sanare
accudide cun operas de confortu
de podere s’affannu alleviare.
Comente unu Cristu e risortu
nascat’in sa ment’in cada coro
s’amore, sa pache, s’accunnortu.
Torrene unidos a domo insoro
sos emigrados dae terr’angena
a vivere felices cun decoro.
E isortos torren dae sa cadena
sos chi sunu suffrinde in galera
cu bida onesta e serena.
Oh, zoventude, forma sa bandera
de libertade, amor’e pache
amabile, rispettosa e sincera.
Tue zoventude, tur vache
sa Sardigna prospera e bella
libera e forte che unu nurache
chi siat faru a sa zente novella…
Santu Franciscu , in d’unu campu aradu,
idet’unu massaiu laorende.
E li narat’ : « It’est chi ses semenende ? »
E su massaiu li a rispostu : “Preda!”.
E preda bi at’essidu , preda meda,
che-i su tricu chi ata semenadu.
E in caminu un’atteru aradore.
Santu Franciscu li andat’a pricu.
E lu dimandat : “So semenende tricu
pro dare pane a chie est’ famidu”.
E tricu , tricu meda b’hat’essidu,
a meraviza č su semenadore.
Sos esempios chi sos Santos dana
sun ghia luminosa pro sa vida.
Sa superbia maligna e perfida
deus la cundennat’e e i su mundu:
s’amore veru, sinceru e profundu
est’ firtude de vida cristiana!
Lassala s’arroganza, a bonu senau
riflettilos sos ordines divinos :
idimus sos esempios ladinos
chi Cristos pro tene puru a lassadu!
Ma si ses vile, ingratu, as meritadu
su casticu eternu pro cumpensu.
Asculta, impara sas cosas de Deus,
non sias surdu, ne facas su furbu :
non timas malignidade, ne disturbu
a dare azudu a su bisonzosu,
ca tue puru, cras , necessittosu
pod’essere che-i cussu, si no peus.
Rifletti e medita cun sanos sentidos
sos esempios bellos franciscanos:
che att’imbolau sos benes mundanos
pro abbrazzare sa ruche de Cristos,
pro consolare poveros e tristos
dae males continu pessichidos.
No, non sia avaru, ne sias ingratu
cun chie patit’penas e dolore:
su coro aberi a su fraternu amore
cun dulche teneresa, amicu meu;
si custu vaches in lumene de Deu
torrat’a tie su bene chi as fattu.
Tue che apostulu los’imparas
a connoschere s’arte, sa natura,
s’ingegnu maestosu, sa cultura
chi fachet s’omine civile, li naras.
Lis’infundes in coro cun sas laras
su calore umanu de onzi creatuta.
De sos poveros tristos s’amalgura
chi suffrini , senza ischire, penas amaras.
Tue naralis esempios bellos
cun sentimentos de pache e amore
de custa terra sarda tua e mia.
Custu risvegliu in sos coros novellos
a sa zoventude tempert’ s’ardore
ispirada a operas d’umana fantasia.